Quang lâm thắp hương tưởng niệm có HT. Thích Thiện Pháp – Phó chủ tịch Thường trực HĐTS, Trưởng ban Tăng sự TW; HT. Thích Huệ Minh - Ủy viên TT HĐTS, Trưởng ban Nghi lễ TW; HT. Thích Giác Liêm - Ủy viên TT HĐTS, Phó Chánh VP2 TWGH & chư Tôn đức thắp hương đảnh lễ Hòa thượng người đã có sự đóng góp rất lớn cho Nghi lễ Phật giáo Việt Nam.
Thay Ban Nghi lễ Trung ương, HT. Thích Huệ Minh - Ủy viên TT HĐTS, Trưởng ban Nghi lễ TW cung tuyên tiểu sử, ôn lại cuộc đời và đạo nghiệp của cố Trưởng lão Hòa thượng thượng Hoàn hạ Quan đã dành cho Đạo pháp.
Hòa thượng thế danh Phạm Ngọc Thơ, pháp danh Như Cụ Thiện, pháp tự Giải Toàn Năng, pháp hiệu Thích Hoàn Quan, sinh ngày 16 tháng 9 năm Mậu Thìn (1928) tại làng Phước Long, nay là thôn Hòa Bình, xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Song thân của ngài là cụ ông Phạm Khánh Lâm và cụ bà Trần Thị Thưởng. Ông bà đã hạ sinh được 6 người con, gồm 2 trai 4 gái, ngài là người con thứ 5 trong gia đình.
Năm 1946, Sư cụ đưa ngài lên Sài Gòn ở chùa Ứng Quang (nay là chùa Ấn Quang), theo học chương trình Sơ đẳng Phật học.
Năm 1950, khi Phật học đường Nam Việt - chùa Ấn Quang thành lập, do Hòa thượng Thiện Hòa làm Giám đốc. Ngài đã cùng quý thầy Thích Huyền Vi, Thích Từ Thông, Thích Thanh Từ, Thích Quảng Long, Thích Minh Cảnh… theo học chương trình Trung đẳng và Cao đẳng Phật học.
Năm 1955, ngài thọ Cụ túc giới ở Đại giới đàn được tổ chức tại tổ đình Ấn Quang, do Hòa thượng Thích Đôn Hậu làm đàn đầu. Thọ giới xong, ngài được bổn sư ban pháp hiệu là Thích Hoàn Quan.
Năm 1960, ngài làm Đốc giáo Trường Phật học Phước Hòa - Trà Vinh. Từ năm 1964 đến năm 1975, Hòa thượng là Giáo thọ sư của các trường Phật học như: Phật học viện Huệ Nghiêm, Huỳnh Kim, Hải Tràng, Dược Sư, Từ Thuyền, Bồ Đề Lan Nhã… Những Tăng ni sinh thọ học với Hòa thượng thuở ấy, hiện nay hầu hết là các bậc tôn túc ở các tự viện, đã là trụ trì, giảng sư, giáo thọ sư các trường Phật học. Có những vị hiện là hàng giáo phẩm đang giữ chức vụ quan trọng các ngành các cấp ở Trung ương Giáo hội và các tỉnh thành.
Vào năm 1964, ngài đã khai sơn chùa Khánh Vân với biết bao nhiêu công sức và muôn vàn khó khăn gian khổ, vì nơi đây trước kia là một bãi sình lầy. Ngôi chùa Khánh Vân lúc ấy đựơc che tạm phên tre vách lá, thầy trò ẩn dật nương náu tu hành.
Năm 1968, chùa bị hỏa hoạn do chiến tranh. Rồi từ đó, ngài vừa đi dạy vừa nỗ lực cùng với quý thầy và Phật tử góp công sức khai móng để làm lại ngôi chùa và đã đổ bê tông được một tầng làm Chánh điện tạm, nay là Giảng đường của chùa Khánh Vân.
Gần 80 năm qua, Hòa thượng đã thuận thế hóa duyên để phụng sự chánh pháp, lợi lạc quần sinh, để lại cho hậu thế một gia tài Phật pháp vô cùng quý giá trong sự nghiệp biên soạn, trước tác và phiên dịch. Thời gian gần 10 năm đó, trên cương vị Viện chủ, ngài vẫn điều hành công việc của chùa và tiếp tục hiệu đính các tài liệu giáo khoa Kinh-Luật-Luận và Hán văn, mà Hòa thượng đã dày công phiên dịch, biên soạn hơn 3 thập niên qua để làm tài liệu cho Tăng ni hậu thế:
1- Về Kinh: dịch các bộ như: Thập Thiện Nghiệp Đạo, Bát Đại Nhơn Giác, Tứ Thập Nhị Chương, Kinh Di Giáo, kinh Viên Giác…
2- Về Luật: dịch bộ Luật Trường Hàng gồm: Tỳ Ni, Sa Di, Oai Nghi, Cảnh Sách, thành văn vần rất hay, làm cho hàng hậu học dể nhớ.
3- Về Luận: dịch các bộ như: Tu Tập Chỉ Quán Toạ Thiền Pháp Yếu, Hiển Mật Viên Thông Tâm Yếu Thành Phật, Tam Thập Tụng luận…
4- Về Hán Văn: soạn các bộ như: Giáo trình Hán văn - Văn phạm cương yếu, Tân học Quốc văn… Các bộ giáo trình Hán văn này biên soạn dạy cho Tăng ni tại các Phật học viện, phần nhiều vẫn còn là bản thảo chưa in ấn lưu hành.
5- Về Nghi Lễ: biên soạn tập “Nghi Lễ” rất công phu và chi tiết, hữu ích cho lớp Tăng ni trẻ và thuận tiện cho những nhu cầu trong việc ứng phó đạo tràng, làm phương tiện để truyền bá Phật pháp.
Ngày 18 tháng 11 năm 1995, Hòa thượng lâm trọng bệnh, tuy đã vượt qua, song sự đi lại không được bình thường như trước. Thế rồi, đến ngày 23 tháng 6 năm Ất Dậu, ngài bị cơn bệnh cũ tái phát có phần nguy kịch, mặc dầu môn đồ pháp quyến và Giáo hội cùng các y bác sĩ ở bệnh viện đã tận tình chăm sóc, nhưng tuổi cao sức yếu, Hòa thượng đã xả báo an tường thâu thần viên tịch vào lúc 15 giờ 15 phút ngày 17 tháng 6 năm Ất Dậu, nhằm ngày 22 tháng 07 năm 2005, trụ thế 78 năm với 58 hạ lạp.
Trước di ảnh cố Trưởng lão Hòa thượng thượng Hoàn hạ Quan, chư Tôn đức giáo phẩm thành kính dâng hương cúng dường Giác linh, đảnh lễ tri ân công đức bậc tòng lâm thạch trụ một thời của Phật giáo Việt Nam. Đồng nhất tâm cầu nguyện đến Giác linh Trưởng lão Hòa thượng cao đăng Phật quốc, quả chứng vô sanh, tái hiện ta bà nhiếp chúng độ sanh.
Sau đây là một số hình ảnh được ghi nhận:
CTV
![[Video] Trung ương Giáo hội tưởng niệm anh hùng liệt sĩ tại Đền thờ liệt sĩ Đông Nam Bộ](https://storage-phatsuonline-v2.sgp1.digitaloceanspaces.com/files/2025/08/df253613-38f5-493c-9cf6-e9486578aa91-crop.JPEG)
![[Video] Thế hệ trẻ chung tay dựng xây hào khí dân tộc Việt](https://storage-phatsuonline-v2.sgp1.digitaloceanspaces.com/files/2025/08/f13ffe0b-808f-446e-a4c2-d67cd421f0ce-crop.JPEG)
