Tại xã Hải Thọ, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị, chùa Diên Thọ là một trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi bật và lâu đời nhất của vùng đất lửa. Nổi tiếng với kiến trúc cổ kính, không gian thanh tịnh và nhiều giá trị văn hóa - lịch sử, chùa là nơi chiêm bái của tín đồ Phật tử và cũng là điểm đến hấp dẫn với du khách yêu thích tìm hiểu văn hóa dân tộc.
Chùa nằm cách ngã ba Diên Sanh khoảng 4km, cách tỉnh lộ 8 chỉ 800m. Theo tài liệu lịch sử, chùa Diên Thọ ban đầu chỉ là một am tranh nhỏ, vách đất đơn sơ, phần móng mang kiến trúc Chăm cổ. Dấu tích để lại hiện nay chỉ còn bức tượng Phật và bàn thờ người Chăm - những hiện vật quý hiếm, gợi mở quá trình giao thoa văn hóa giữa Phật giáo và tín ngưỡng bản địa thời kỳ đầu.
Đến thế kỷ XVIII, chùa được trùng tu dưới thời Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát, dần mang dáng dấp kiến trúc như ngày nay. Dù toàn bộ giấy tờ gốc về quá trình xây dựng và phát triển đã thất lạc, chùa vẫn còn lưu giữ được bức hoành phi cổ, được xem là một trong những chứng tích lịch sử quý giá nhất về niên đại và giá trị tinh thần của ngôi chùa.
Chùa Diên Thọ tọa lạc trên khu đất rộng khoảng 5.000m², có vị trí phong thủy hài hòa: phía trước là hồ sen và ruộng lúa; phía sau giáp khu dân cư; bên phải là rừng cây; bên trái là vùng đất rộng lớn. Cổng chính của chùa quay về hướng Tây - hướng mặt trời lặn gợi nên vẻ trầm mặc, thanh tịnh, phù hợp với tinh thần Phật giáo.
Chùa Diên Thọ được đánh giá là một trong những ngôi chùa có kiến trúc đẹp và tiêu biểu nhất tỉnh Quảng Trị. Tổng thể kiến trúc chùa gồm 5 hạng mục chính: Cổng Tam quan, Tiền đường, Đài Quan Âm, Nhà Tăng và Chánh điện. Trong đó, Tiền đường và Chánh điện được xây nối liền nhau theo kiểu nhà ghép hình chữ “Nhị” - một đặc trưng phổ biến trong kiến trúc Phật giáo cổ truyền.
Tiền đường được chống đỡ bởi hệ thống cột trụ, xà ngang, xà dọc, đòn tay, con xỏ, tất cả được liên kết khéo léo tạo nên kết cấu vững chãi. Đặc biệt, đoạn xà phía trước có chạm khắc hai đầu dơi - một biểu tượng cát tường trong văn hóa Á Đông. Những hoa văn trang trí tại đây được chạm khắc công phu, thể hiện bàn tay tài hoa và thẩm mỹ cao của người xưa.
Bên trong Chánh điện là không gian linh thiêng với bệ cao đặt ba pho tượng Tam Thế Phật trên tòa sen. Pho tượng Phật Thích Ca ở giữa, hai bên là tượng Quan Thế Âm Bồ Tát, phía sau là khu vực thờ vọng các vong linh. Các pho tượng được tạo tác tinh xảo, gương mặt hiền từ, ánh mắt cúi nhìn xuống dưới, thể hiện lòng từ bi và độ lượng của nhà Phật.
Không chỉ có kiến trúc đặc sắc, chùa Diên Thọ còn là nơi lưu giữ nhiều báu vật văn hóa - lịch sử quý hiếm. Trong đó phải kể đến sắc phong triều Nguyễn, các pho tượng cổ, hoành phi, câu đối, bàn thờ... được gìn giữ nguyên vẹn. Đây là những chứng tích phản ánh quá trình phát triển của Phật giáo tại vùng đất Hải Lăng nói riêng, Quảng Trị nói chung.
Những giá trị vật thể và phi vật thể ấy giúp chùa trở thành điểm tựa tâm linh, nơi hun đúc đời sống tinh thần và cũng là “bảo tàng sống” lưu giữ ký ức văn hóa dân gian qua nhiều thế hệ.
Ngày nay, chùa Diên Thọ không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của đông đảo Phật tử địa phương mà còn là một điểm dừng chân lý tưởng cho du khách trên hành trình khám phá miền Trung. Với không gian yên tĩnh, thanh tịnh, bao quanh bởi đồng lúa, hồ sen và làng quê yên bình, chùa Diên Thọ là nơi để lắng lòng, chiêm nghiệm và kết nối với chiều sâu tâm linh của dân tộc.
Nếu có dịp đến Quảng Trị - vùng đất từng oằn mình trong khói lửa chiến tranh nhưng luôn kiêu hãnh bởi truyền thống văn hóa, hãy một lần ghé thăm chùa Diên Thọ. Không chỉ để chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc tôn giáo độc đáo, mà còn để cảm nhận được sự lan tỏa nhẹ nhàng của một không gian Phật giáo - nơi quá khứ và hiện tại giao thoa, nơi lòng người tìm thấy sự bình an giữa dòng đời xuôi ngược.
Nguồn: Vietnamnet
