Chùa Vồm ở phường Thiệu Khánh (Tp. Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) là ngôi chùa cổ, hậu cung dựa hẳn vào vách núi đá và được chạm khắc trực tiếp pho tượng Phật cao 6m “độc nhất vô nhị”.
Theo sử sách, chùa Vồm có từ thời Lê, tọa lạc dưới chân núi Vồm (tức núi của làng Vồm mà sử sách cũ chép là núi Bàn A).
Ngôi chùa nằm bên bờ sông Mã thơ mộng, vừa là công trình kiến trúc có giá trị được xây dựng khoảng đầu thời Lê. Trải qua bao nhiêu năm tháng thời gian và biến động lịch sử, ngôi chùa cổ không còn nguyên vẹn. Nhưng về quy mô, kiến trúc của thời Lê - Nguyễn vẫn còn lại cho đến nay là một công trình nghệ thuật hết sức giá trị về nhiều phương diện.
Từ bên ngoài đi vào là hệ thống tường và cổng Tam Quan. Hiện chùa vẫn còn đủ tiền đường, trung đường và hậu cung. Đây là dạng kiến trúc theo kiểu “tiền nhất, hậu đinh”.
Tiền đường của chùa là nhà gỗ mái cong 7 gian (gồm 5 gian, 2 trái). Trung đường là trên địa hình sườn núi, được chia làm 3 gian.
Đặc biệt, hậu cung của chùa dựa hẳn vào vách núi đá. Vách đá được đục chạm trực tiếp pho tượng Phật theo dạng phù điêu nổi, có kích thước lớn (rộng 3,1m, cao 6m).
Đây là pho tượng Phật được tạc trực tiếp vào vách đá có kích thước lớn nhất từ trước đến nay ở Thanh Hóa và cả Việt Nam. Bức tượng Phật cũng là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đá nổi tiếng và vô cùng giá trị của chùa Vồm.
Vì chùa được xây dựng trên địa hình chân - sườn và vách núi nên từ xa nhìn lại, ai cũng có cảm giác như chùa nằm lọt trong lòng vách núi.
Theo Đại đức Thích Trúc Thạnh Pháp, Phó trụ trì chùa Vồm, hiện tòa tháp 9 tầng được xây dựng từ thời Lê không còn nữa, song ở phía sau bên trái chùa vẫn còn tấm bia của vua Lê Hiển Tông và thơ đề của một số danh sĩ khác khắc trên vách đá.
Bên trái chùa còn hai tháp đá (xá lỵ) có 4 mái, đỉnh đội hoa sen. Bệ chân tháp như tòa sen và xây giật cấp cả 4 mặt. Ngoài ra, còn có một tháp đang nằm ở khu vực nhà dân.
Cách bài trí trong chùa: Hậu cung là tượng Phật đá cao 6m ở vách đá ở trong cùng, rồi đến các pho tượng Phật khác. Hai bên tả, hữu nhà trung đường còn bài trí các tượng thần linh, thổ địa với tổng số còn lại là 13 pho tượng cổ.
Chùa Vồm cùng với núi Bàn A được xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh vào năm 2011.
Theo VietNamNet
